Obrona Wybrzeża 1939 r.

Berlin

1939 sierpień 25, Londyn
Układ sojuszniczy polsko-brytyjski

Rząd Polski i Rząd Zjednoczanego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii, pragnąc oprzeć współpracę między swymi krajami na trwałej podstawie, wynikającej z zapewnień o pomocy wzajemnej o charakterze obronnym już między nimi wymienionych, postanowiły w tym celu zawrzeć układ i wyznaczyły jako swych pełnomocników:

Rząd Polski Jego Ekscelencję hrabiego Edwarda Raczyńskiego, Ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Rzeczypospolitej w Londynie,

Rząd Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii

Jego Ekscelencję wicehrabiego Halifaxa, K. G., G.C.S.I., G. C. I. E., głównego sekretarza stanu do spraw zagranicznych,

którzy po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za będące w dobrej i należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

Art. 1. W razie, gdyby jedna ze Stron Umawiających się znalazła się w działaniach niaprzyjacielskich z jednym z mocarstw europejskich w wyniku agresji tego mocarstwa przeciw tej Stronie Umawiającej się, druga Strona Umawiająca się niezwłocznie udzieli Stronie Umawiającej się zamieszanej w działania nieprzyjacielskie wszelkiej dla niej możliwej pomocy i poparcia.

Art. 2.1 Postanowienia art. 1 znajdą zastosowanie również w razie jakiejkolwiek akcji ze strony jednego z mocarstw europejskich, wyraźnie zagrażającej, bezpośrednio lub pośrednio, niepodległości jednej ze Stron Umawiających się, a mającej taki charakter, że ta Strona Umawiająca się uważałaby za rzecz dla siebie żywotną stawienie oporu swymi siłami zbrojnymi.

2. Gdyby jedna ze Stron Umawiających się znałazła się w działaniach nieprzyjacielskich z jednym z mocarstw europejskich wskutek akcji tego mocarstwa zagrażającej niepodległości lub neutralności innego państwa europejskiego w sposób stanowiący wyraźną groźbę dla bezpieczeństwa danej Strony Umawiającej się, postanowienia art. 1 znajdą zastosowanie, ale bez uszczerbku dla praw wchodzącego w grę państwa europejskiego.

Art. 3. Gdyby jedno z mocarstw europejskich podejmowało próby podważenia niepodległości jednej ze Stron Umawiających się środkami penetracji gospodarczej lub w jaktkolwiek inny sposób, Strony Umawiające się udzielą sobie wzajemnie poparcia dla przeciwstawienia się takim próbom. Gdyby dane mocarstwo europejskie następnie wszczęło działania nieprzyjacielskie przeciw jednej ze Stron Uznawiających się, znajdą zastosowanie postanawienia artykułu 1.

Art. 4. Sposoby zastosowania zobowiązań pomocy wzajemnej przewidzianych w niniejszym Układzie, zostają określone między kompetentnymi władzami morskimi, wojskowymi i lotniczymi Stron Umawiających się.

Art. 5. Bez uszczerbku dla poprzedzających zobowiązań Stron Umawiających się do udzielenia sobie wzajemnie pomocy i poparcia niezwłocznie po wybuchu działań nieprzyjacielskich, Strony wymieniać będą zupełne i szybkie informacje odnośnie do każdego faktu, który mógłby zagrażać ich niepodległości, a w szczególności odnośnie do każdego faktu, który mógłby pociągnąć za sobą wprowadzenie w życie wymienionych zobowiązań.

Art. 6. 1. Strony Umawiające się przekazywać sobie będą wzajemnie brzmienie wszelkich zobowiązań o pomocy wzajemnej przeciw agresji, które już zaciągnęły, albo mogą zaciągnąć w przyszłości wobec państw trzecich.

2. W razie gdyby jedna ze Stron Umawiających się zamierzała zaciągnąć nowe takie zobawiązania po wejściu w życie niniejszego Układu, druga Umawiająca się Strona powinna ze względu na właściwe funkcjonowanie Układu zostać o tym poinformowana.

3. Żadne nowe zobowiązanie, zaciągnięte w przyszlości przez Strony Umawiające się nie powinno ani ograniczać ich obowiązków wynikających z niniejszego Układu, ani pośrednio tworzyć nowych zobowiązań między stroną Umawiającą się, która nie uczestniczy w tych zobowiązaniach, a wchodzącym w grę państwem trzecim.

Art. 7. Gdyby Strony Umawiające się zostały wciągnięte w działania nieprzyjacielskie w wyniku zastosowania niniejszego Układu, nie zawrą one ani rozejmu, ani układu pokojowego, chyba że za wzajemnym porozumieniem.

Art. 8.1. Układ niniejszy zawiera się na okres lat pięciu.

2. Jeżeli nie zostanie wypowiedziany na sześć miesięcy przed upływem tego terminu, pozostanie on nadal w mocy, z tym że każda ze Stron Umawiających się mieć będzie potem prawo wypowiedzenia go w każdej chwi1i za sześciomiesięcznym uprzedzeniem.

3. Układ niniejszy wchodzi w życie z chwilą podpisania.

Na dowód czego wyżej wymienieni pełnomocnicy podpisali niniejszy Układ i wycisnęli na nim swoje pieczęcie.

Sporządzono w języku angielskim w dwu egzemplarzach, w Londynie dnia 25 sierpnia 1939. Tekst polski zostanie w następstwie uzgodniony między Stronami Umawiającymi się i wówczas oba teksty będą uważane za autentyczne.

L. S. Halifax L. S. Edward Raczyński

Źródło:
H. Batowski, Agonia pokoju i początek wojny (sierpień-wrzesień 1939), Poznań 1969, s. 182-184