Obrona Wybrzeża 1939 r.

Berlin

Prof. Jerzy Robert Nowak "Przemilczane zbrodnie"

Ujawniło się, ze ogół żydowski we wszystkich miejscowościach, a już w szczególności na Wołyniu, Polesiu i Podlasiu (...) po wkroczeniu bolszewików rzucił się z całą furią na urzędy polskie, urządzał masowe samosądy nad funkcjonariuszami Państwa Polskiego, działaczami polskimi, masowo wyłapując ich jako antysemitów i oddając na lup przybranych w czerwone kokardy mętów społecznych.
(Dowódca AK, gen. Stefan Rowecki-"Grot", 25 września 1941 r.)

Żydzi "są dla NKWD nieocenionym wprost biczem przeciw ludności polskiej".
(Komendant Okręgu Walki Zbrojnej AK - ppłk., później generał, Nikodem Sulik, 25 lutego 1941 r.)

Dlaczego (...) dotąd oficjalne koła żydowskie nie potępiły jawnej zdrady i innych zbrodni, jakich się wobec Polski i polskich obywateli dopuszczali przez cały czas okupacji sowieckiej?
(Gen. Władysław Sikorski, 11 czerwca 1942 r.)

Wśród kolaborantów, którzy przybyli, aby pomagać sowieckim siłom bezpieczeństwa w wywózce wielkiej liczby niewinnych mężczyzn, kobiet i dzieci na odległe zesłanie i przypuszczalnie śmierć, była nieproporcjonalnie wielka liczba Żydów.
(Norman Davies, 9 kwietnia 1987 r.)

Prezesowi Kongresu Polonii Amerykańskiej, Panu Edwardowi Moskalowi z podziękowaniem za nieugiętą obronę polskości
Jerzy Robert Nowak

Wstęp

Być może wiele osób zaskoczy słowo "zbrodnie" w odniesieniu do antypolskiej działalności żydowskich kolaborantów z Sowietami na Kresach w latach 1939-1941, a niektórzy skrajni filosemici zaczną to określenie nawet gwałtownie oprotestowywać. Historii nie da się jednak zmienić, ani upiększyć zgodnie z życzeniami fanatyków "poprawności politycznej". To, czego dopuścili się wobec Polaków zbolszewizowani Żydzi na Kresach po 17 września 1939 roku miało charakter zbrodni. I tak było to w swoim czasie powszechnie postrzegane wśród Polaków na czele z premierem rządu RP na Emigracji generałem Władysławem Sikorskim. 11 czerwca 1942 roku, odpowiadając we własnoręcznie pisanej depeszy na oświadczenie przedstawicieli Agencji Żydowskiej, gen. Sikorski otwarcie zapytywał:

"Dlaczego jednak dotąd oficjalne koła żydowskie nie potępiły jawnej zdrady i innych zbrodni, jakich się wobec Polski i polskich obywateli dopuszczali przez cały czas okupacji sowieckiej?"1

Dziś zbrodnie te są niemal całkowicie przemilczane, podobnie jak zbrodnie prosowieckich kolaborantów ukraińskich i białoruskich, wspierających zdradzieckich najeźdźców Polski od wschodu. Czas najwyższy odsłonić pamięć antypolskich zbrodni prosowieckich Żydów, zwłaszcza teraz, w chwili, gdy coraz gwałtowniej próbuje się publicznie kalać imię Polski, pierwszego kraju, który ośmielił się zbrojnie przeciwstawić potędze militarnej nazistów.

Od wielu lat siewcy antypolonizmu, głównie ze środowisk żydowskich, próbuj ą zniesławiać naród, który w czasie drugiej wojny światowej jako pierwszy, przed Żydami, stał się ofiarą wielkiego holocaustu, ofiarą tak przemilczanego dziś "polskiego holocaustu". Chodzi o różne formy planowej eksterminacji, jakie Sowiety zastosowały wbec Polaków w latach 1939-1941, a które - w tym przynajmniej okresie - były znacznie intensywniejsze niż przeprowadzane przez Niemców. Naziści dopiero w 1942 roku rozpoczęli zmasowaną akcję wyniszczającą ludności polskiej i żydowskiej. Nawet skrajnie tendencyjny, antypolski autor żydowski Jan Tomasz Gross przyznał, że w ciągu pierwszych dwóch lat okupacji (1939-1941) Sowieci zabili lub doprowadzili do śmierci trzy lub cztery razy więcej niż Niemcy obywateli polskich. I to spośród ludności liczącej tylko połowę tej, która znalazła się pod niemiecką Jurysdykcją. Według Grossa w ciągu pierwszych dwóch lat okupacji niemieckiej naziści zamordowali około 120 tysięcy Polaków i Żydów.2
Zdaniem najsłynniejszego zagranicznego badacza historii Polski, Normana Daviesa, zbrodnie sowieckie były znacznie cięższe. Jak pisał Davies, w ciągu dwóch pierwszych lat, od września 1939 do czasu amnestii dla Polaków w 1941 roku, Sowieci zabili prawie siedmiokrotnie więcej osób niż Niemcy, bo aż 750 tysięcy.3 Przeważającą część z tych 750 tysięcy osób stanowili Polacy, wymordowani lub doprowadzeni do śmierci przez wyniszczenie na Syberii. W każdym razie, nawet przy przyjęciu za podstawę najbardziej zaniżonej liczby sowieckich ofiar, którą podaje Gross, nie ulega wątpliwości, że holocaust polski w pierwszych dwóch latach okupacji ziem polskich przez obu najeźdźców pochłonął kilkakrotnie więcej ofiar od żydowskiego. Dodajmy do tego jeszcze tak długo przemilczane informacje o zbrodniach sowieckich, stanowiących swoisty wstęp do polskiego holocaustu po 17 września 1939 roku. To jest o wymordowaniu przez Sowietów ponad trzystu tysięcy Polaków w ramach wielkiej antypolskiej czystki etnicznej lat 1937-1938. Według Mikołaja Iwanowa, autora tak ważnej, a wciąż za mało nagłośnionej książki "Pierwszy naród ukarany" straty liczącej prawie l 200 000 Polaków w okresie międzywojennym społeczności polskiej w ZSRR wyniosły około 30 procent całej liczby tamtejszych Polaków.4

Tym większym skandalem jest więc tak częste przemilczanie pełnych rozmiarów ówczesnej polskiej martyrologii polskiej pod sowieckim jarzmem, i niepokazywanie wszystkich sprawców tych zbrodni. A byli wśród nich bardzo często po wrześniu 1939 roku zbolszewizowani Żydzi kresowi; byli oni sprawcami bezpośrednich zabójstw na Polakach lub dużo, dużo częściej, śmiercionośnych donosów, które skazywały Polaków na wpisanie na listę katyńską lub na syberyjską zsyłkę. Trzeba powiedzieć wprost tę prawdę, właśnie dziś, po dziesięcioleciach przemilczeń, gdy wśród części Żydów najdonośniej rozbrzmiewają najbezczelniejsze kalumnie antypolonizmu. Choćby zarzuty rzekomego polskiego "wspólnictwa z hitlerowcami", które tak mocno nagłośniono w pozwie grupy Żydów amerykańskich przeciw Polsce. Dziś, coraz rzadziej słyszy się głosy uczciwych, sprawiedliwych pośród Żydów.
Brakuje godnych następców Szymona Askenazego, Wilhelma Feldmana, Juliana Unszlichta, Mieczysława Grydzewskiego, Mariana Hemara czy Józefa Lichtena.
Za to tym donioślejszy jest jątrzący głos Abrahama Weissa, Menachema Joskowicza czy Dawida Warszawskiego.

Moja książka pokazuje w oparciu o różnorodne zachowane materiały źródłowe i opracowania, w tym także o liczne świadectwa żydowskie, gorzką prawdę o haniebnej antypolskiej kolaboracji z Sowietami wielkiej części Żydów polskich na byłych kresach wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1939-1941. Prawdę o udziale licznych zbolszewizowanych Żydów w antypolskiej dywersji zbrojnej we wrześniu 1939 roku, o wyłapywaniu i denuncjowaniu Polaków, o j akże częstych przypadkach poniżania Polaków i polskości, niszczenia polskich symbolów narodowych lub religijnych, o współdziałaniu w deportowaniu wielkiej rzeszy Polaków do Kazachstanu czy na Syberię. O nierzadkich niestety przykładach udziału zbolszewizowanych Żydów w mordowaniu Polaków. O takich faktach jak zamordowanie przywódców studenckich na Politechnice Lwowskiej w październiku 1939 roku po oskarżeniu ich o rzekomy antysemityzm, jak zmasakrowanie polskich więźniów w Tarnopolu przez żydowskich oprawców: Kramera, Kummela i Rosenberga, jak wymordowanie dominikanów z klasztoru w Czortkowie przez Żydów-enkawudzistów. A także o tym, że konspiracja polska była dużo skuteczniej zwalczana w zaborze sowieckim niż w niemieckim, głównie dzięki bardzo "pracowitym" antypolskim Żydom-donosicielom. Dziś, po kilkudziesięciu latach przemilczeń, przeważająca część Polaków nawet nie wie, że to Sowieci, a nie Niemcy zapoczątkowali pierwsze "łapanki" na Polaków. Jak pisał o. Lucjan Zbigniew Królikowski w swych wspomnieniach: "W różnych okolicach miasta (Lwowa) co pewien czas odbywały się łapanki. Zdarzało się, że milicjanci i żołnierze sowieccy zamykali błyskawicznie wyloty ulic i legitymowali spędzonych w gromadę ludzi, ładując podejrzanych na ciężarowe auta".5 W tych łapankach szczególnie dużą rolę odgrywali zbolszewizowani Żydzi, wykazując szczególne "zdolności" w wyłapywaniu podejrzanych "wrogów ludu" wśród Polaków. Wspomniał o tym szeroko między innymi Zygmunt Szczęsny Brzozowski, opisując jak po Kownie i Wilnie krążyły ciężarówki ze stojącymi na nich młodymi Żydami, którzy wskazywali szoferom drogę do polskich ofiar według podanych adresów.6

Tylko nasi krajowi opluwacze polskiej historii i Polaków, ludzie typu Jana Błońskiego, udają, że nic o tym wszystkim nie wiedzą. Że nie rozumieją, dlaczego pisarka Zofia Kossak, która okazała tyle poświęcenia i odwagi w organizowaniu ratunku dla Żydów, pisała równocześnie, że zdaje sobie sprawę z wrogiego nastawienia wśród Żydów do Polaków. I niestety nie myliła się w swych ocenach. Amerykański historyk Richard C. Lukas przytaczał wypowiedź żydowskiego przedstawiciela Bundu w Stanach Zjednoczonych, Nowogrodsky'ego, z początku 1944 roku, w którym tenże oceniał, że wśród Żydów "rzadko zdarza się taki dzień, w którym nie wybuchłoby na nowo uczucie antypolskie".7 Czyż nie byli zajadłymi wrogami Polski ci Żydzi, o których słynny lekarz polski, pochodzenia żydowskiego, Ludwik Hirszfeid pisał w liście do Jerzego Borejszy z dnia 27 października 1947 roku, że "nacjonaliści żydowscy nienawidzą Polaków więcej niż Żydów", a nacjonalizm żydowski "kopie przepaść między Żydami i Polakami."8 Czyż nie są zajadłymi wrogami Polski dziś ludzie typu Mariana Marzyńskiego, który "zapłacił" za uratowanie mu życia przez polskich kapłanów w czasie wojny skrajnie plugawym antypolskim i antykatolickim filmem Shtetl?

Jan Siemiński, były obrońca Grodna we wrześniu 1939 roku, świadek straszliwych zbrodni popełnionych na Polakach pod rządami sowieckimi w lalach 1939 1941, pisał w 1992 roku: "Czas goi i zabliźnia wszystkie rany. Narody kulturalne uczą się żyć w zgodnej symbiozie, po chrześcijańsku wybaczają sobie wzajemnie. Jeśli mamy wybaczyć zbrodnię popełnioną na narodzie polskim, to musimy znać jej rozmiary, w przeciwnym razie nowe pokolenia nie darują nam tego zaniedbania. Dlaczego więc nie słucha się autentycznych relacji nielicznych już świadków tamtych przeżyć?"9

W latach 80. niejednokrotnie pisałem o potrzebie rozwinięcia polsko-żydowskiego dialogu, pisałem o tym między innymi w dłuższym szkicu publikowanym po angielsku, przypominałem piękne zapomniane postacie tego dialogu. Apelowałem na rzecz tego dialogu w dwóch wydaniach mojej książki z lat 1993 i 1994. Teraz widzę jednak, że dotąd nie będzie prawdziwie mocnych i realnych podstaw tego dialogu, dopóki nie będzie on równie rzetelnie podtrzymywany przez obie strony, zarówno Polaków jak i przez Żydów, dopóki nie ukróci się ofensywy oszczerstw antypolonizmu. I dopóki nie wypowiemy całej prawdy o polskich krzywdach poniesionych z rąk żydowskich kolaborantów z Sowietami w latach 1939-1941 i ponownie w latach 1944-1956. Tak powstała ta książka, pokazująca początki zbrodni popełnianych przez prosowieckich Żydów na Polakach. Zbrodni, które w ostatecznym skutku zaszkodziły także samym Żydom, bo wieść o nich wpłynęła bardzo znacząco na pogorszenie stosunku bardzo wielu Polaków do Żydów w czasie wojny.

Czas wypowiedzieć całą prawdę także o żydowskich zbrodniach wobec Polaków i przypomnieć wypowiadane na ten temat opinie z czasów wojny, począwszy od stwierdzeń generałów Stefana Roweckiego-Grota i Władysława Andersa, poprzez ppłk. Nikodema Sulika i ambasadora rządu Sikorskiego w Rosji Stanisława Kota, po dzisiejsze oceny tak wybitnych historyków jak Norman Davies czy najwybitniejszy amerykański badacz nowszej historii Polski Richard C. Lukas. W mojej książce starałem się o przypomnienie tych, w ogromnej mierze przemilczanych w Polsce, opinii. A także o przypomnienie bardzo dużej ilości świadectw, najczęściej gruntownie w Polsce przemilczanych, zwłaszcza rozlicznych tekstów ze wspomnień i opracowań emigracyjnych, które nigdy nie dotarły szerzej do polskiego czytelnika. Moja książka została również wzbogacona licznymi, bezcennymi wręcz - moim zdaniem - świadectwami ludzi, którzy byli świadkami opisywanych wydarzeń. Ludzi nierzadko już w bardzo podeszłym wieku, którzy jednak tak mocno zareagowali na moje apele o relacje na temat wydarzeń z tamtych lat, z którymi wystąpiłem w Radiu Maryja i w tygodniku "Nasza Polska".

Może ta książka, może te świadectwa wreszcie wpłyną na otrzeźwienie w środowiskach żydowskich i skłonią je do poskromienia antypolskich hucpiarzy. A także do przeprowadzenia gorzkiego samorozrachunku za zbrodnie zbolszewizowanych Żydów w latach 1939-1941 i w latach 1944-1956, w tym za tak długo trwające zbrodnicze kalumnie antypolonizmu. Poczekajmy na ten samorozrachunek. Uznajmy jednak, że nie możemy dłużej tolerować tych kłamstw, że "nie jesteśmy jagniętami przeznaczonymi na rzeź" - jak gniewnie stwierdził generał Sikorski l lutego 1943 roku w odpowiedzi na ówczesne antypolskie oszczerstwa Żydów amerykańskich,10 prekursorów dzisiejszych oszczerców: Weissa i Urbacha.

Traktuję tę książkę jako swego rodzaju początek, otwarcie badań nad tak długo przemilczanym tematem tabu. Tak bardzo zaniedbanym przez naszych krajowych historyków po dziesięcioleciach zakazów cenzuralnych, także po 1989 roku. To wstyd, że to nie polski historyk, lecz brytyjski - Norman Davies pierwszy tak donośnie i odważnie ujawnił na forum międzynarodowym prawdę o odpowiedzialności żydowskich kolaborantów za krzywdę wielu dziesiątków tysięcy Polaków, w tym kobiet i dzieci deportowanych na Syberię. To polscy autorzy emigracyjni, począwszy od profesorów Iwo C. Pogonowskiego i Tadeusza Piotrowskiego po Marka Paula jako pierwsi, dużo wcześniej od autorów krajowych, szerzej podnieśli sprawę zbrodni żydowskich na Polakach w latach 1939-1941. Dlaczego dalej milczy o tych zbrodniach ogromna część polskich badaczy czasów drugiej wojny światowej czy polskich publicystów? Jak widać zbyt mocno boją się narazić na tak groźnie dziś nadużywane zarzuty antysemityzmu i zapominając swym podstawowym obowiązku powiedzenia prawdy o krzywdzie tak wielkiej rzeszy swych rodaków na Kresach. Jak długo będą się bać powiedzenia tej prawdy? Tym mocniej dziękuję za to tym wszystkim, którzy tę prawdę ujawniali we wspomnieniach, relacjach i pracach naukowych i umożliwili powstanie tej książki.

Przypisy:

1. Cyt. za K. Kersten, Warszawa 1992, s. 32-33.
2. Por. J.T. Gross, Princeton 1988, s. 229.
3. Por. N. Davics, Oxford 1983, t.2, s. 451.
4. M. Iwanów, Warszawa 1991,.s. 8 i 377.
5. Por. o. L.Z. Królikowski, Londyn 1960, s. 21.
6. Por. Z. S. Brzozowski, Wydawnictwo Grup Oporu "Solidarni", Warszawa 1989, s. 55-56.
7. Por. R.C. Lukas, Kielce 1995, s. 216.
8. Por. szerzej tekst listu L. Hirszfelda w książce B. Fijałkowskiej, Olsztyn 1995, s. 129.
9. Por. J. Siemieński, i Stanisławowa 1939-1944, oprać. A. Dobroński, Białystok 1992, s. 41
10. Cyt. R.C. Lukas, op.cit., s. 216.
Przemilczane zbrodnie

Antypolska dywersja

Drukowany w 60. rocznicę pamiętnego Września cykl artykułów profesora Jerzego Roberta Nowaka zawiera fragmenty jego najnowszej książki, pokazującej zdradę Polski przez cześć Żydów na Kresach Wschodnich w latach 1939-1941, ich udział w antypolskich dywersjach zbrojnych, fetowaniu sowieckich najeźdźców, mordowaniu polskich oficerów, fali śmiercionośnych donosów, deportowaniu Polaków i in.

Osławiony pozew 11 Żydów amerykańskich przeciw Polsce był tylko kulminacja wzmagającej się od kilkunastu lat fali antypolonizmu. Coraz donośniej obrzuca się Polaków najobrzydliwszymi kalumniami, na czele z zarzutami, ze byliśmy jakoby wspólnikami Hitlera w mordowaniu Żydów. A tymczasem coraz bardziej zagłuszana jest prawda o polskiej martyrologii, o polskim holocauście, który pochłonął przynajmniej 4,5 miliona Polaków (łącznie z minimum około półtora miliona naszych rodaków, którzy stracili życie na skutek sowieckich represji). Byli oni ofiarami zapomnianego pierwszego holocaustu lat 1939-1941, który zdziesiątkował przede wszystkim Polaków, zbrodniczego holocaustu urządzonego przez Sowietów.

Przemilczany polski holocaust

Przez 45 lat, od 1944 do 1989 roku w Kraju - w warunkach uzależnienia od Sowietów całkowicie milczano o tych zbrodniach sowieckich na Polakach. Po 1989 roku zaś postępy w ujawnianiu antypolskich zbrodni są ciągle aż nazbyt skromne ze względu na panowanie w przeważającej części mediów i wydawnictw dawnych chwalców sowietyzmu, którym niewygodne jest pokazywanie, ze zbrodnie sowieckie przewyższały całkowicie zbrodnie nazizmu (vide np. manipulacje Krystyny Kersten, która nawet teraz we wstępie do Czarnej księgi komunizmu próbuje jeszcze osłabiać wymowę tej książki, demaskującej zbrodnie komunizmu (przypomnimy, ze nawet skrajnie tendencyjny, antypolski autor żydowski Jan Tomasz Gross przyznawał w Revolution from Abroad (Princeton 1988, s. 229), ze w pierwszych dwóch latach okupacji (1939-1941) Sowieci zabili lub doprowadzili do śmierci trzy lub cztery razy więcej ludzi niz. naziści z ludności liczącej połowe tej, która znalazła się pod niemiecka jurysdykcja. Gross ocenia na 120 tysięcy liczbę zamordowanych przez nazistów ofiar: Polaków i Żydów w ciągu pierwszych dwóch lat okupacji niemieckiej, a wiec przed rozpoczęciem przez Niemców masowego wyniszczania ludności żydowskiej i polskiej. Według Normana Daviesa, Sowieci zabili w ciągu tych dwóch lat, tj. do czasu amnestii dla Polaków w 1941 roku, prawie siedmiokrotnie więcej osób niż Niemcy, bo aż 750 tysięcy (por. N. Davies: God's Playground, Oxford 1983, t. 2, s. 451). Ogromna cześć z tych 750 tysięcy osób stanowili Polacy, wymordowani lub doprowadzeni do śmierci przez wyniszczenie na Syberii. Według niektórych ocen, nawet te dane Daviesa mogą być zaniżone, bo już w pierwszych dwóch latach okupacji sowieckiej zamordowano lub doprowadzono do śmierci ponad milion obywateli polskich, w ogromnej części Polaków.

W każdym przypadku, nawet przy przyjęciu za podstawę najbardziej zaniżonej liczby sowieckich ofiar, która podaje Gross, nie ulega wątpliwości, ze holocaust polski w pierwszych dwóch latach okupacji ziem polskich przez obu najeźdźców był kilkakrotnie większy od holocaustu żydowskiego. Nie ulega przy tym wątpliwości, że mordowanie setek tysięcy Polaków i mordercze deportacje ponad półtora miliona Polaków na Syberie miały jednoznacznie charakter zbrodniczych czystek etnicznych. Jakże wymowna pod tym względem była informacja podana przez historyka Tadeusza Gasztolda w odniesieniu do masowej wywozki Polakow na Sybir 9 lutego 1940 roku: Wsrod wysiedlonych znalazla sie rodzina gajowego z Plisy II, Aleksandra Grzyba. W przeczuciu najgorszego - bylo 40 stopni ponizej zera - Grzybowie, korzystając z nieuwagi strażnika, oddali swoje półroczne dziecko krewnej Janinie Koszarowej. Fakt ten ujawniono i kazano przywieźć na stacje dziecko. Dygnitarz sowiecki stwierdził - cytuje z pamięci: nie chodzi tu o to czy inne dziecko, lecz o zasadę. Wszyscy Polacy będą wysiedleni z tego kraju, a na ich miejsce przyjdą ludzie radzieccy (cyt. za Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczypospolitej w latach 1939-1941, pod red. M. Gizejewskiej i T. Strzembosza, Warszawa 1995, s. 206).

Dlaczego informacji o tym pierwszym - polskim holocauście nie podejmuje się dużo donośniej w naszej publicystyce i w pracach naukowych historyków, a w szczególności w publikacjach adresowanych do zagranicznych czytelników? Dodajmy przy tym jeszcze tak długo przemilczane informacje o zbrodniach sowieckich, stanowiących swoisty wstęp do polskiego holocaustu po wrześniu 1939 roku, to jest wymordowanie przez Sowietów ponad trzysta tysięcy Polaków w ramach wielkiej, antypolskiej czystki etnicznej lat 1937-1938. Według Mikołaja Iwanowa, autora tak ważnej, a wciąż za mało nagłośnionej książki Pierwszy naród ukarany, straty liczącej prawie 1 200 000 Polaków w okresie międzywojennym społeczności polskiej w ZSRR sięgnęły około 30 proc. całej liczby tamtejszych Polaków (por. M. Iwanow: Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921-1939, Warszawa 1991, s. 8 i 377).

Dodajmy wiec razem te liczby z lat 1937-1938 i z lat 1939-1941. Dlaczego tak niewiele pisze się o tych zbrodniach i rozmiarach polskiej martyrologii? Co robią polscy historycy czasów najnowszych, czy nie widza, ze niepodejmowanie tych spraw, nielikwidowanie tak ponurych "białych plam" obciąża ich sumienia jako naukowców i jako Polaków? Co zrobiła w tej sprawie po 1989 roku Komisja Badania Zbrodni nad Narodem Polskim? Dlaczego nie zwróciła się z szerszym apelem do społeczeństwa o nadsyłanie relacji z przemilczanych dotąd zbrodni popełnionych przez Sowietów na narodzie polskim w czasie wojny? I o nadesłanie relacji o konkretnych wykonawcach tych zbrodni - zbrodniarzach pochodzenia rosyjskiego, ukraińskiego, białoruskiego i żydowskiego?

Profesor Ryszard Szawłowski w trzech wydaniach swej znakomitej książki Wojna polsko-sowiecka 1939 skupił się na przedstawieniu przemilczanych zbrodni ukraińskich i białoruskich na Polakach w latach 1939-1941.

Zaczynający się w dzisiejszej "Naszej Polsce" cykl tekstów pt. Przemilczane zbrodnie stanowi przystosowana do wymogów tygodnika wersje mojej najnowszej książki o tym samym tytule, mającej pokazać zbrodnicze skutki zdrady Polski przez wielka cześć Żydów na Kresach Wschodnich. I konkretne przejawy tej zdrady, od antypolskiej dywersji poprzez fetowanie sowieckich najeźdźców, przykłady mordowania Polaków przez zbolszewizowanych Żydów, ogromna fale śmiercionośnych donosów, która miedzy innymi znacznie powiększyła listę katyńska, "pomocy" w deportowaniu wielkiej rzeszy Polaków itp.

Dlaczego Żydzi nie potępili tej zdrady?

Przypomnijmy, ze jeszcze 11 czerwca 1942 roku generał Sikorski zapytywał w odręcznej depeszy, odpowiadającej na oświadczenie przedstawicieli Agencji Żydowskiej - Izaaka Grunbauma i Emila Schmoraka: Dlaczego (...) dotąd oficjalne koła żydowskie nie potępiły jawnej zdrady i innych zbrodni, jakich się wobec Polski i polskich obywateli dopuszczali przez cały czas okupacji sowieckiej (cyt. za K. Kersten: Polacy, Żydzi, komunizm, Warszawa 1992, s. 32-33). Postulat generała Sikorskiego okazał się, niestety, tylko pobożnym życzeniem. Oficjalne koła żydowskie nie tylko nie zdobyły się na potępienie tej ohydnej, jawnej zdrady i innych zbrodni wobec Polski, ale coraz częściej posuwały się w późniejszych latach do jawnego szkalowania tak umęczonej i zdradzonej przez Aliantów Polski. "Tańczyli na grobie Polski"

Przypomnijmy w kontekście tamtych zbrodni żydowskich uwagi rzetelnego historyka z zewnątrz, najsłynniejszego dziś zagranicznego badacza dziejów Polski - Normana Daviesa. W polemice z antypolskim żydowskim publicysta Abrahamem Brumbergiem Davies pisał, powołując się na mnóstwo pamiętników i relacje tysięcy żyjących na Zachodzie tych, którzy przeżyli, iż: Wśród kolaborantów i donosicieli, jak i personelu sowieckiej policji bezpieczeństwa, w owym czasie był szokująco wysoki procent Żydów (...). Z perspektywy emocjonalnej wielu Polaków, Żydów widziano jako tańczących na grobie Polski (por. N. Davies: An Exchange, "The New York Review of Books", 9 kwietnia 1987 r.).

Udział Żydów w antypolskiej dywersji zbrojnej

Tendencyjni historycy żydowscy i skrajnie filosemiccy, pisząc o postawie Żydów na Kresach we wrześniu 1939 roku, gotowi są przyznawać głownie to, ze cześć Żydów witała entuzjastycznie wojska sowieckie, budowała dla nich bramy triumfalne czy nawet całowała w ekstazie sowieckie czołgi. Wszystko to jednak jest przez tych historyków prosto tłumaczone, iż chodziło głownie o radość z uratowania przed wejściem pod niszczące dla Żydów panowanie Niemiec hitlerowskich, a wiec radość z uwolnienia przed groźbą zagłady. W rzeczywistości ogromna cześć Żydów we wrześniu 1939 roku nie odczuwała jeszcze takiej groźby, a i same Niemcy hitlerowskie jeszcze wtedy nie podjęły decyzji w tej sprawie.

Głównym celem tego typu usprawiedliwień fetowania Sowietów przez wielka cześć Żydów na Kresach jest stworzenie wrażenia, że było ono spowodowane wyłącznie strachem przed Niemcami, a nie zdrada Polski i zajadłą wrogością do niej. Dlatego tendencyjni historycy od Korca i Engela po Kerstenowa i Żbikowskiego tak starannie próbują przemilczeć najbardziej kompromitujące postawę Żydów wobec Sowietów fakty, a zwłaszcza czynny udział znacznej części Żydów w otwartej zbrojnej dywersji wobec Polski. Dywersji, która była szczególnie haniebna. Chodziło bowiem o podstępny, zdradziecki atak na wykrwawione już w walkach przeciwko najeźdźczym wojskom hitlerowskim wojska polskie. Zbrojne grupy żydowskich dywersantów, atakując Polaków, splamiły się atakiem na pierwsze w drugiej wojnie światowej wojska stawiające czynny opór ludobójczemu, nazistowskiemu najeźdźcy. Dodajmy, ze zbrojne żydowskie wystąpienia przeciwko wojskom polskim nie miały charakteru odosobnionego. Doszło do nich poza najgroźniejsza żydowska rebelia komunistyczna w Grodnie, miedzy innymi w Skidlu, Zborowie, Lubomli, Kołomyi, Rozyszczach, Izbicy, Stiepaniu, Byteniu i Usciługu.

Antypolska dywersja żydowska w Grodnie

Szczególnie groźna dywersja zbrojna przeciwko wojskom polskim była żydowska ruchawka w Grodnie. Pod względem skali wydarzeń i zagrożenia dla wojsk polskich można by ją porównywać z dywersja niemiecka w Bydgoszczy, tyle ze jest dotąd prawie zupełnie nie uwzględniana w syntetycznych opracowaniach historii Polski w drugiej wojnie światowej i w podręcznikach. A był to niezwykle wymowny przykład zdradzieckiego zachowania się wobec Polski ze strony części mniejszości narodowej, opartego na zmasowanych atakach "zza węgla" na walczące w obronie Ojczyzny wojsko polskie. Dodajmy, ze podobnie jak w Bydgoszczy Polacy w Grodnie bardzo ciężko zapłacili za stłumienie antypolskiej rebelii - przez cale tygodnie, a nawet miesiące, trwały wyłapywania polskich obrońców Grodna, przy ogromnie aktywnej pomocy bolszewizowanych Żydów -donosicieli.

Profesor Ryszard Szawłowski tak pisał w swej monografii wojny polsko-sowieckiej 1939 roku o zagrożeniu dla Polaków stworzonym przez dywersje Żydów - komunistów w Grodnie: Nim jeszcze nastąpiła obrona Grodna przed wojskami sowieckimi, wybuchła w mieście zakrojona na szeroka skale dywersja komunistycznej "V kolumny". Złożona była ona prawie wyłącznie z miejscowych Żydów, którzy, jak już wspomnieliśmy, stanowili w 1939 roku polowe ludności miasta. Wśród Żydów tych istniał silny odłam probolszewicki. Wielu z nich żywiło zresztą niechęć czy wręcz nienawiść do Polaków i do Polski "w ogóle"; natomiast Rosja - każda Rosja - niektórym z nich imponowała (stąd na przykład praktykowane przez dużą cześć burżuazji żydowskiej na Kresach Wschodnich nieraz nawet demonstracyjne mówienie po rosyjsku).

W każdym razie od 17 września 1939 cześć ludności żydowskiej na Kresach entuzjastycznie witała wojska sowieckie, masowo zapełniała szeregi tworzonej przez okupantów "milicji ludowej", denuncjowała i aresztowała licznych Polaków. Istnieją na ten temat setki czy wręcz tysiące świadectw. Najbardziej "bojowy" okazał się jednak ów odłam komunistyczny w Grodnie, który doprowadził tam do jakiegoś na mała skale powstania.

Naszemu wojsku, policji, a nawet użytej częściowo straży pożarnej (dla zwalczania dywersantów strzelających ze strychów większych domów) udało się w dużym stopniu te dywersje zlikwidować (por. R. Szawłowski: Wojna polsko-sowiecka 1939, Warszawa 1997, t. 1, s. 106-107).

Jan Siemiński, harcerz walczący w obronie Grodna we wrześniu 1939 roku, tak wspominał ówczesne dramatyczne wydarzenia: Późnym wieczorem z 18 na 19 września 1939 roku w mieście wybuchła gwałtowna strzelanina zorganizowana przez komunistów, głownie Żydów i nacjonalistów białoruskich. Inicjatorami tej rebelii byli najprawdopodobniej tajni współpracownicy stalinowskiego NKWD. Potwierdzają to fakty, ze w pierwszych czołgach, atakujących nazajutrz miasto, znajdowali się grodzieńscy Żydzi, którzy uciekli do Rosji Radzieckiej przed wybuchem drugiej wojny światowej. Widziano: Aleksandrowicza, Lipszyca, Margulisa i innych. Wskazywali oni załogom czołgów strategiczne punkty w mieście. Kwestii tej dotychczas nie udało się wyjaśnić, gdyż radzieckie archiwa wojenne pozostają szczelnie zamknięte.

Ten nocy rebelianci z bronią długą i krotka atakowali rodziny inteligencji polskiej, urzędników, a nawet żołnierzy w pobliskich miasteczkach: w Skidlu, Lunnie, Jeziorach i innych. Z rozkazu płka B. Adamowicza, przy współpracy wiceprezydenta miasta Romana Sawickiego - rebelie w mieście stłumiono (por. J. Siemiński: Grodno walczące. Wspomnienia harcerza, Białystok 1992, s. 51).

Zdradzieckie strzały zza węgla

Relacje z tamtych lat dowodzą, że żydowscy dywersanci uciekali się do zdradzieckich strzałów z ukrycia nie tylko do wojsk polskich, ale w ogóle do ludności cywilnej, chcąc wywołać zamieszanie i panikę.

Rotmistrz Narcyz Łopianowski, dowódca 2. szwadronu 101. Pułku Ułanów walczącego w obronie przed bolszewikami we wrześniu 1939 roku wspominał: Podczas tych ciężkich chwil, najbardziej nieprzyjemne było zachowanie się grup złożonych prawie wyłącznie z miejscowych Żydów. Szczególniej utkwiła mi w pamięci ulica Dominikańska, gdzie strzały padały nie tylko z broni ręcznej, lecz i z rkm, ustawionego na dachu, oraz granatów ręcznych, rzucanych z okien domów (cyt. za R. Szawłowski: Wojna polsko-sowiecka 1939, Warszawa 1997, t. 2, s. 80).

Halina Araszkiewicz - we wrześniu 1939 roku uczennica szkoły w Grodnie relacjonowała po latach - w 1984 roku: Po południu poszłyśmy z ciocia, żeby cos za to kupić. Aż tu na ul. Brygidzkiej zaczęto strzelać. Patrzymy, na balkonach Żydzi z czerwonymi opaskami strzelają po ulicy do ludzi (...). Kolo domu ktoś powiedział, ze Związek Radziecki przekroczył nasze granice (cyt. za: R. Szawłowski, op.cit., t. 2, s. 191).

Brunon Hlebowicz, ówczesny nauczyciel i działacz harcerski w Grodnie, uczestnik obrony miasta, wspominał po latach w relacji o tamtym okresie: Już wiedzieliśmy, ze poprzedniej nocy wybuchła rebelia komunistyczno-żydowska. Strzelano do policji, strzelano do żołnierzy, do pojedynczych osób, ale bunt zlikwidowano zarówno w samym mieście Grodnie, jak i w miasteczkach takich, jak Ostryna czy Jeziory, jak Indura (cyt. za R. Szawłowski: op.cit., t. 2, s. 5 Cool

.

Odwet skomunizowanych Żydów

Wojskom polskim, jak to już wcześniej podałem, udało się rozbić komunistyczna zbrojna rebelie w Grodnie. Schwytanych z bronią w ręku antypolskich dywersantów rozstrzelano zgodnie z regułami wojennymi. Spowodowało to później zwielokrotniony zmasowany odwet sowiecki, w oparciu o donosy żydowskich informatorów, na wszystkich, których uznano za uczestników polskiej obrony Grodna. Jak pisał profesor Tomasz Strzembosz: Po zajęciu Grodna rozpoczęły się represje wymierzone głownie przeciwko młodzieży, przy pomocy zresztą tych samych dywersantów. Kim oni byli? Według jednogłośnej opinii, zarówno mieszkańców Grodna, jak jego obrońców (w tym także policjantów i żołnierzy ścierających się z dywersantami), byli to Żydzi, zapewne w większości mieszkańcy tego miasta. Uzbrojeni byli w karabiny (a nawet bron maszynowa), w części uzyskane z magazynów wojskowych, które otwarto dla cywilów - obrońców (por. T. Strzembosz: Rewolucja na postronku (2), "Tygodnik Solidarność", 1998, nr 9).

W toku sowieckich represji w Grodnie doszło do rozlicznych przypadków rozstrzeliwania wziętych do niewoli żołnierzy i oficerów polskich, a także aresztowanych przez Sowietów cywili, zwłaszcza harcerzy i gimnazjalistów. Jak pisał profesor Ryszard Szawłowski: Najgorsze były pierwsze dni po opanowaniu miasta przez Sowietów. Ludzie, w szczególności młodzież, byli rewidowani, i jeśli na przykład znaleziono nawet mały nożyk u chłopaka - rozstrzeliwano go na miejscu. Podobno na placu przed Fara leżał cały wal z ciął ludzi w ten sposób pomordowanych (por. R. Szawłowski, op.cit., t. 1, s. 363-364).

Brutalne represje sowieckie objęły w pierwszych tygodniach po zdobyciu Grodna nie tylko polskich mieszkańców tego miasta, ale Polaków z całego powiatu regionu grodzieńskiego. Profesor Ryszard Szawłowski pisał o licznych zbrodniach popełnionych w tych dniach i tygodniach w powiatach regionu grodzieńskiego. Dokonywane one były przez samych Sowietów oraz - z błogosławieństwem sowieckim - przez komunistów białoruskich i żydowskich. Podobno bolszewicy dali wówczas miejscowym komunistom dwa tygodnie dla swobodnego mordowania tzw. wrogów klasowych w każdym razie w regionach wiejskich. W bogato udokumentowanej książce Juliana Siedleckiego o losach Polaków w ZSRR czytamy, iż: Terror objął cały powiat grodzieński i dalsze okolice: uczestniczyli komuniści białoruscy i żydowscy (por. J. Siedlecki: Losy Polaków w ZSRR w latach 1939-1986, Londyn 1988, s. 33).

Antypolska ruchawka w Stiepaniu

Czesław Piotrowski opisał we wspomnieniach z 1939 roku przebieg antypolskiej ruchawki z udziałem Ukraińców i Żydów w Stiepaniu na Wołyniu, stwierdzając miedzy innymi: Natomiast najtragiczniejszy wyraz miała akcja swego rodzaju "powstania ukraińskiego" w Stepaniu na wiadomość o przekroczeniu w dniu 17 września przez wojska radzieckie granicy polskiej. Zjawili się tam nagle jacyś "dywersanci", wyszli z "podziemia" uzbrojeni Ukraińcy i kilku Żydów, którzy w sposób brutalny aresztowali kilkudziesięciu Polaków pełniących rożne funkcje w Stepaniu i zamknęli ich na posterunku policji w budynku gminy (dawne koszary). (...) Tymczasem kawalerzyści ze szwadronu KOP "Bystrzyca" przeprawili się przez Horyń, kilka kilometrów w gore rzeki od Stepania, i podeszli od tylu do dywersantów, znajdujących się na pozycjach w miasteczku. Było to dla nich kompletnym zaskoczeniem. Rozegrała się krotka walka. Kilku dywersantów zginęło, kilkunastu zostało rannych. 65 zostało schwytanych i aresztowanych, cześć zaś uciekła z bronią i ukryła się w Stepaniu oraz okolicy.

Wśród żołnierzy KOP było również kilku zabitych i kilkunastu rannych. (...) Uzbrojona grupa stawiająca opór w Stepaniu składała się ze skierowanych z zewnątrz faktycznych dywersantów sowieckich, jako prowodyrów, oraz miejscowych Ukraińców i Żydów o antypolskim nastawieniu (por. C. Piotrowski: Krwawe żniwa. Za Styrem, Horyniem i Śluczą. Wspomnienia z rodzinnych stron z czasów okupacji, Warszawa 1995, s. 34-35).

Parę dni później po opanowaniu Stepania przez wojska sowieckie w Hucie Stepanskiej powstała samozwańcza czerwona milicja, w skład której weszło czterech Ukraińców z miejscowych osiedli i dwóch miejscowych Żydów (por. C. Piotrowski, op.cit., s. 36). Znamienne, ze w ramach represjonowania rożnych podejrzanych "wrogów ludu" aresztowano miejscowego gospodarza i zarazem piekarza Henryka Sawickiego, którego oskarżono o antysemityzm za walkę konkurencyjna z piekarniami żydowskimi ze Stepania w dostawach przed wojna pieczywa na Słone Błoto (por. tamże, s. 3 Cool

.

Dywersja żydowska w Skidlu

Do groźniejszych przejawów antypolskiej dywersji należała rewolta wywołana w miasteczku Skidel koło Grodna w dniu 18 września 1939 roku. Miejscowi komuniści żydowscy i białoruscy siłą zdobyli tam władzę, aresztowali rożnych Polaków. Na wieść o rewolcie w Skidlu komendant miasta Grodna płk Bronisław Adamowicz zarządził 19 września ekspedycje karna polskiego wojska i policji, z udziałem około 100 osób przywiezionych do Skidla na ciężarówkach. Ekspedycji szybko udało się przywrócić porządek w Skidlu i uwolnić aresztowanych Polaków, w tym piętnastu oficerów z ppłk. Szafranskim (komendantem RKU Białystok) na czele. Dodajmy, ze wg relacji Sławomira Weraksy, ówczesnego studenta, ochotnika obrony Grodna, dywersanci, którzy opanowali Skidel zabili dużo ludzi idących w kierunku Wilno, Lida, Wolkowysk - uciekających przed wkraczającymi wojskami sowieckimi (cyt. za R. Szawłowski: op.cit., t. 2, s. 53).

Atak na oddziały polskie w Rożyszczach

Daniel Golombka, Żyd z Rożyszcz, małego wołyńskiego miasta w pobliżu przedwojennej granicy sowieckiej, przedstawił obraz tamtejszej zbrojnej konfrontacji miedzy miejscowymi komunistami, Żydami i Ukraińcami a polskimi żołnierzami, pisząc: Następnego ranka komunistyczna młodzież, Żydzi i Ukraińcy, wyszła pełna radości na ulice... Komuniści utworzyli milicje z lokalnej młodzieży. Oni entuzjastycznie podjęli decyzje uformowania gwardii honorowej dla powitania Armii Czerwonej, udekorowania skweru portretami Stalina i innych wielkich postaci komunistycznych oraz sprowadzenia orkiestry straży pożarnej. Zamiast zwycięskiej Armii Czerwonej przybył jednak pociąg załadowany polskimi wojskami, które najwyraźniej nie słyszały o porozumieniu Ribbentrop-Mołotow. Nowo uformowana milicja entuzjastycznie zabrała się do chwytania; podjęła działania dla schwytania oddziałów polskich do niewoli. W całym mieście doszło do strzelaniny i generalnego chaosu (por. relacje na ten temat w książce Gershona Zika: Rozyszcze My Old Home, Tel Aviv 1976, s. 27).

Według relacji żydowskiej autorki Bryny Bar Oni, żydowscy komuniści przejęli siła kontrole nad Byteniem, małym miastem na północ od Baranowicz. Bryna Bar Oni opisywała, jak miejscowy Żyd Moshe Witkow uzyskał potwierdzenie informacji o zbliżaniu się Sowietów do Bytenia. Wkrótce potem miejscowi komuniści zwrócili się do magazyniera Dodla Abramowicza, aby przekazał im czerwone sukno ze swego magazynu na flagi. Utworzono komitety do powitania rosyjskiej armii. Doszło do malej manifestacji na ulicy, w czasie której krzyczano: Pogrzebiemy polski faszyzm, który brutalnie ujarzmił naszych braci (por. Bryna Bar Oni: The Vapor, Chicago 1976, s. 22). Żydowscy komuniści odebrali polskiej policji karabiny i sami przejęli kontrole nad Byteniem. W pewnym momencie doszło do strzelaniny, gdy wysoki ranga polski oficer i jego szofer natknęli się na barykadę wzniesiona na drodze przez miejscowych komunistów. Oficera ciężko zraniono, ale jego szofer zdołał zbiec i ściągnąć polska pomoc zbrojna ze Slonimia. Żydowscy komuniści natychmiast jednak zbiegli do lasu, a po trzech dniach doczekali się przyjazdu pierwszych sowieckich czołgów (por. tamże, s. 23).

Przewodnicy dla czerwonych najeźdźców

Zbolszewizowani Żydzi dopuszczali się tez innych form otwartej zdrady Polski w interesie sowieckiego najeźdźcy. Byli przewodnikami dla najbardziej wysuniętych w ataku na polskie ziemie sowieckich jednostek pancernych, spełniali rożnego typu funkcje wywiadowcze dla wojsk czerwonego agresora. Prof. Ryszard Szawłowski pisał w latach 80. w książce wydanej pod pseudonimem - jako Karol Liszewski, iż: O obronie strażnicy KOP w Dziśnie, która Sowieci zaatakowali ok. 3.00 17.9., przeprawiwszy się przez Dźwinę, mamy tez relacje z drugiej ręki zamieszkałego wówczas w pobliżu tego miasteczka Henryka Radziszewskiego, obecnie osiadłego w Kanadzie. Okazuje się, ze Sowietów prowadził jako przewodnik niejaki Szulman, młody Żyd, syn właściciela dużego sklepu bławatnego w mieście, maturzysta miejscowego gimnazjum, student USB w Wilnie, przed wojna już skazany za działalność komunistyczna (potem ludność polska bojkotowała ten sklep) (por. K. Szewski (R. Szawłowski): Wojna polsko-sowiecka 1939 r., Londyn 1988, s. 36).

Rozbrajanie polskich żołnierzy

Z wielu miejscowości na Kresach zachowały się relacje o rozbrajaniu polskich żołnierzy przez zbolszewizowanych Żydów. Oto jedna z nich. Ksiądz Czesław Stanisław Bartnik opisywał w swych zapiskach autobiograficznych: W Szczebrzeszynie i okolicach ujawnili się komuniści, prawie wyłącznie młodzi Żydzi. Założyli czerwone opaski, zaczęli sprawować "władzę", założyli "milicję ludową", a przede wszystkim zaczęli rozbrajać pojedynczych żołnierzy polskich, obrabowywać ich, ściągać z nich mundury, strzelać do oficerów jako "burżujów". Popierając Rosje sowiecka, a Polsce przepowiadając zemstę i śmierć. Radują się z upadku Polski. Zmobilizowani do wojska polskiego w większości zdezerterowali zaraz po rozpoczęciu wojny. Na mieście porozwieszali czerwone sztandary, nawet na dzwonnicy kościelnej, niedaleko rynku (por. ks. C.S. Bratnik: Mistyka wsi. Z autobiografii młodości 1929-1956, Warszawa 1998, s. 128).

Profesor Ryszard Szawłowski pisał, iż Żydzi w Kolomyi pomogli załogom trzech czołgów sowieckich rozbroić tamtejsza kompanie Policji Państwowej i Straży Granicznej w dniu 19 września 1939 roku (wg R. Szawłowski: op.cit., t. 1, s. 301).

Profesor Szawłowski pisał również o zdradzieckiej antypolskiej postawie niektórych Żydów i Ukraińców z Tyszowca. Poinformowali oni dowództwo wkraczających do Tyszowca (24 września 1939) wojsk sowieckich o znajdującym się w lesie wojsku polskim (por. R. Szawłowski: op.cit., t. 1, s. 229).

Żydowscy milicjanci pomagali na przeróżne sposoby sowieckim najeźdźcom w pacyfikowaniu napadniętych polskich Kresów. Miedzy innymi poprzez pilnowanie i eskortowanie wziętych do niewoli przez Sowietów polskich żołnierzy.

K.T. Celny, młody Polak, który towarzyszył swemu ojcu, majorowi rezerw, korpusu medycznego wojska polskiego, zapisał we wspomnieniach z tamtych dni: W miastach byliśmy ostrzeliwani przez żydowską milicje, uzbrojona w kradzione polskie karabiny wojskowe i noszącą czerwone opaski na ramieniu. Jak zbliżyliśmy się do przedmieść Lwowa, to trafiliśmy na tragikomiczny spektakl: Na lace, obok głównej drogi około 10 żydowskich milicjantów pilnowało sporych rozmiarów szwadronu jednego z elitarnych pułków polskiej kawalerii. Sowieckie siły pancerne rozbroiły polski i pułk i powierzyły swym nowym sojusznikom zadanie pilnowania Polaków. Pamiętam uczucie bólu i odrazy z powodu tak zdradzieckiego zachowania się tych, którzy byli polskimi obywatelami (cyt. za R.C. Lukas: Out of Inferno: Poles Remeber the Holocaust, Lexington, The University Press of Kentucky, 1989, s. 39-40). Wspominający te wydarzenia K.T. Celny był polskim inżynierem, odznaczonym w 1973 roku Orderem Imperium Brytyjskiego za zasługi dla brytyjskiego przemysłu samochodowego. (...)